Hazırda Azərbaycanın əsas diqqəti indiki Ermənistan ərazisindən qovulmuş azərbaycanlıların sülh yolu ilə, təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə geri qayıtma hüququnun təmin edilməsi, eləcə də qayıdışdan sonra onların fərdi və kollektiv hüquqlarının, o cümlədən mülkiyyət hüquqlarının, mədəni-tarixi irsinin bərpası və qorunması məsələlərini əhatə edən Qayıdış Konsepsiyasıdır. Bu layihə ilə bağlı xeyli işlər görülür, azərbaycanlı rəsmilər ən ali kürsülərdə sözügedən sənədə istinad edirlər. Görülən işlər də öz bəhrəsini verir.
Son olaraq, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının katibliyi Qərbi Azərbaycan İcmasının Qayıdış Konsepsiyasını BMT Təhlükəsizlik Şurasının, Baş Assambleyasının və İqtisadi və Sosial Şurasının rəsmi sənədi kimi yayıb. Konsepsiya adıçəkilən orqanların gündəliyinin silahlı münaqişələrin qarşısının alınması, sülh quruculuğu, qaçqınların hüquqlarının qorunması, irqi ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması, insan hüquqlarının təşviq olunması, soyqırımının, etnik təmizləmənin və insanlığa qarşı cinayətlərin qarşısının alınmasına dair bəndləri altında yayılıb.
Qayıdış Konsepsiyasının beynəlxalq orqanların gündəliyində yer alması isə sözsüz ki, böyük uğur kimi qiymətləndirilməlidir. Bu hadisə başlıca olaraq Qərbi azərbaycanlıların sülh yolu ilə öz doğma torpaqlarına qayıtmalarına xidmət edir. Çünki sənədin BMT-nin ən mötəbər orqanlarının gündəliyinin məhz qeyd edilən bəndləri ilə əlaqələndirilməsi azərbaycanlıların öz evlərinə qayıtmasının təməl insan hüquqlarının qorunması, beynəlxalq sülhün, təhlükəsizliyin və əməkdaşlığın bərqərar olması üçün zəruriliyinin beynəlxalq müstəvidə təsdiqidir. Qərbi Azərbaycan İcmasının sözçüsü Ülviyyə Zülfiqar da bildirib ki, bu, bir uğurdur və bizi sülh yolu ilə, təhlükəsiz və ləyaqətli şəkildə öz evlərimizə geri qayıtmaq istiqamətində apardığımız fəaliyyəti davam etdirməyə ruhlandırır.
Tamamilə beynəlxalq hüquqa uyğun olan konsepsiyanın BMT-də rəsmi sənəd kimi yayılması həm də strateji əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, bu addım Ermənistan hökumətinin Qərbi Azərbaycan mövzusunu təhrif etməsi imkanlarını azaldır, bu ölkəni bir növ İcma ilə danışıqlara başlamağa çağırır və bu mövzuda beynəlxalq prosesin başlanmasını təşviq edir.
Qeyd edək ki, bu, İcmanın BMT sənədi kimi yayılmış ikinci sənədidir. Bundan əvvəl yanvarın 31-də BMT Katibliyinin Qərbi Azərbaycan İcmasının beynəlxalq ictimaiyyətə müraciətini yayması ilə 190-dan çox ölkə Qərbi Azərbaycan, oradan qovulmuş soydaşlarımızın taleyi və geri qayıtmaq arzusu barədə xəbər tutub. Bu, Qərbi azərbaycanlıların haqq səsinin duyulması istiqamətində ilk ən mötəbər sənəd hesab olunurdu. Bu gün artıq ikinci belə sənədin yayılması isə beynəlxalq müstəvidə Qərbi Azərbaycanla bağlı aparılan işlərin daha da sürətləndirildiyinə işarə edir.
Belə olan halda isə Ermənistan tərəfi bu qayıdışın təminatını həyata keçirməklə bağlı öz məsuliyyətini dərk etməlidir. Çünki rəsmi İrəvanın başqa çıxış yolu yoxdur. Əvvəlcə ona görə ki, bu öhdəliklər BMT və quruma üzv olan ölkələr tərəfindən tanınır. Qərbə inteqrasiyasını dövlətin prioritet siyasəti elan edən Paşinyan Administrasiyası isə indiki məqamda BMT-yə zidd addımlar ata, qərarlar verə bilməz. Digər tərəfdən isə rəsmi Bakının artıq qayıdışla bağlı təcrübəsi var və bunu İrəvana diktə edə bilər. Azərbaycan ordusunun Qarabağın 30 il davam edən işğalına son qoyması, qarabağlıların yurd-yuvalarına qaytarılması Qərbi azərbaycanlıların da eyni uğurlu sonu yaşayacağının təminatıdır. Dövlət başçımızın da dediyi kimi: "Mən əminəm ki, bu gün gələcək və əminəm ki, Qərbi azərbaycanlılar böyük coşqu və həvəslə öz doğma torpaqlarına qayıdıb orada yaşayacaqlar".
Jalə QASIMZADƏ,
"Respublika".
