Azərbaycan-Qazaxıstan qardaşlığı öz köklərini türk xalqlarının mənşəyindən götürür. Azərbaycan Qazaxıstanın Türkiyə və Avropaya çıxış üçün körpü, Qazaxıstan isə Azərbaycana Mərkəzi Asiyaya və Çinə keçidin təmin olunmasında mühüm rol oynayır. İki ölkə həm ikitərəfli, həm də müxtəlif beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində qarşılıqlı münasibətlərə böyük əhəmiyyət verir. Azərbaycan və qazax xalqları türkdilli xalq olmaqla etnik dini və mədəni dəyərlər baxımından bir-birinə çox yaxındırlar. Qazaxıstanda ulu öndər Heydər Əliyevin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş sənədli film çəkilib. Bu, qazax xalqının ümummilli liderə verdiyi böyük dəyərin daha bir göstəricisidir. Ulu öndər Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş sənədli filmdə Qazaxıstan-Azərbaycan dostluq münasibətlərinin inkişafında ümummilli liderin xidmətlərindən bəhs edilir.
Azərbaycan Mərkəzi Asiya ölkələri, o cümlədən regionun türk dövlətləri ilə münasibətlərə mühüm əhəmiyyət verir. Ölkələr həmçinin Xəzərin hüquqi statusu ilə bağlı da razılığa gəliblər. Hər iki ölkə qitələr arasında əlverişli geosiyasi mövqedən istifadə edərək Şərq-Qərb nəqliyyat və enerji dəhlizinin inkişaf etdirilməsində maraqlıdır.
Azərbaycan Respublikası ilə Qazaxıstan Respublikası arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci il avqustun 30-da yaradılıb. 1993-cü ilin yanvarında Qazaxıstanın Azərbaycanda, 2004-cü ilin martında isə Azərbaycanın bu ölkədə səfirliyi fəaliyyətə başlayıb. 2008-ci ilin sentyabrında Azərbaycanın Qazaxıstanın Aktau şəhərində baş konsulluğu açılıb. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Qazaxıstana növbəti səfəri 2022-ci il oktyabrın 13-14-də olub və dövlətimizin başçısı Asiyada Qarşılıqlı Fəaliyyət və Etimad Tədbirləri üzrə Müşavirənin VI Zirvə Toplantısında, həmçinin Müstəqil Dövlətlər Birliyi Dövlət Başçıları Şurasının iclasında iştirak edib. Ölkələrimiz Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, ATƏT, Avratlantik Tərəfdaşlıq Şurası, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı, Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası, Beynəlxalq Türk Akademiyası, Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondu, TÜRKPA, TÜRKSOY kimi beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində də əməkdaşlıq edir. 2005-ci il mayın 25-də Qazaxıstan Prezidenti N.Nazarbayev Azərbaycanda səfərdə olarkən Bakı-Tbilisi-Ceyhan əsas ixrac boru kəmərinin Azərbaycan hissəsinin istifadəyə verilməsi tədbirində iştirak etmişdir. Mərasim zamanı Qazaxıstanın da qoşulduğu "Şərq-Qərb enerji nəqliyyat dəhlizinin inkişaf etdirilməsi və genişləndirilməsi haqqında Bakı Bəyannaməsi" imzalanmışdır. Ötən il avqustun 24-də isə Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev ölkəmizə rəsmi səfər edib. Həmin tarixdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev tərəfindən Qazaxıstanın "Altın kıran" - "Qızıl qartal" ali ordeni ilə təltif olunub. Səfər çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jomart Tokayev ilə geniş tərkibdə görüşü zamanı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev bildirmişdir ki, bizim xalqlarımızı ortaq tarix, ortaq köklər bağlayır: "Bu gün Qazaxıstan və Azərbaycan müstəqillik yolunda inamla irəliləyən iki müstəqil dövlət kimi iqtisadiyyatın inkişafında, sosial məsələlərin həllində yüksək sürət nümayiş etdirir, dünya arenasında ölkələrimizin nüfuzu artır". Bu il aprelin 7-də Azərbaycanın Baş naziri Əli Əsədov Qazaxıstanın Baş nazirinin müavini - ticarət və inteqrasiya naziri Serik Jumanqarin ilə görüşüb. Görüşdə Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında əlaqələrin müxtəlif sahələrdə uğurla inkişaf etdiyi vurğulanıb, ikitərəfli ticarət dövriyyəsinin artım tempi müsbət qiymətləndirilib. Tərəflər, həmçinin ticarət-iqtisadi, investisiya, nəqliyyat-logistika, sənaye, mədəni-humanitar və qarşılıqlı maraq doğuran digər sahələrdə gələcək əməkdaşlığın perspektivlərini müzakirə ediblər. Ölkələrimiz arasında təhsil sahəsində də əməkdaşlıq mövcuddur. 2022-2023 tədris ilinin əvvəlinə olan məlumata əsasən, Azərbaycanda 87 Qazaxıstan vətəndaşı təhsil alır. Bakı Dövlət Universitetində müasir qazax yazılı ədəbiyyatının banisi Abay Kunanbayev adına Qazax Mərkəzi, Qazaxıstanda isə L.Qumilyov adına Avrasiya Milli Universitetində Heydər Əliyev adına auditoriya, Ş.Y.Yesenov adına Kaspi Dövlət Texnologiya və Mühəndislik Universitetində "Azərbaycan Respublikasının tarixi və mədəniyyətinin tədqiqatı Mərkəzi" fəaliyyət göstərir.
Aprel ayının 10-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Qazaxıstanda rəsmi səfərdə olub. Astanada ölkə başçımızın Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti ilə məhdud tərkibdə görüşündə Qazaxıstanda ümummilli lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş markanın buraxıldığını bildirən Kasım-Jomart Tokayev ulu öndərin ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın qurulması və inkişafındakı böyük tarixi rolunun xatırlandığını qeyd edib. Qazaxıstan Prezidenti həmçinin dövlət başçılarının birlikdə Astanada ümummilli lider Heydər Əliyevin adını daşıyan küçənin açılışını edəcəklərini bildirib. Daha sonra Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti Kasım-Jormat Tokayev ilə geniş tərkibdə görüşü zamanı Qazaxıstan Prezidenti deyib: "Azərbaycan bizim üçün sadəcə mühüm və etibarlı tərəfdaş deyil, qardaş, yaxın dövlətdir. Biz çoxəsrlik sarsılmaz dostluq, qarşılıqlı dəstək tellərinə güvənərək səmərəli dövlətlərarası əməkdaşlıq yaratmışıq. Bu gün bu əməkdaşlıq əsl strateji tərəfdaşlıq və müttəfiqlik ruhunda inkişaf edir. Ölkələrimiz arasında etimada əsaslanan fəal siyasi dialoq yaranıb. Hökumət səviyyəsində nizamlanmış iş aparılır, çoxtərəfli məkanlar çərçivəsində konstruktiv qarşılıqlı fəaliyyət həyata keçirilir. Bizdə sanballı müqavilə-hüquqi baza formalaşıb. Artıq 90-dan çox sənəd imzalanıb".
Mühüm sənədlərin imzalanmasından sonra Prezident İlham Əliyev və Kasım-Jomart Tokayev Astanada Heydər Əliyev küçəsinin açılış mərasimində iştirak ediblər. Tarixi mərasimdə iştiraka görə Qazaxıstanın dövlət başçısına minnətdarlığını bildirən Azərbaycan rəhbəri deyib: "Hər bir azərbaycanlı kimi məndən ötrü də Heydər Əliyevin adı çox əzizdir. Təkcə ona görə yox ki, o, mənim atamdır, həm də ona görə ki, bu insan müasir müstəqil Azərbaycanın ən çətin dövründə xalq tərəfindən dəvət edildi və ən ağır dövrdə ölkəyə rəhbərlik etdi. Heydər Əliyev haqqında danışarkən onun sovet Azərbaycanına rəhbərlik etdiyi dövrü də xatırlamamaq olmaz, bu dövr də quruculuq, inkişaf dövrü idi. O vaxt - ötən əsrin 60-cı illərinin sonundan 80-ci illərinin əvvəlinə qədər Azərbaycan onun rəhbərliyi ilə sosial-iqtisadi inkişafa görə SSRİ miqyasında qabaqcıl mövqelərə çıxmışdır".
Azərbaycan ilə Qazaxıstanı ümumi tarixi və mədəni əlaqələr birləşdirir. Azərbaycan və Qazaxıstan əlaqələri bundan sonra daha da inkişaf edəcək və böyük uğurlara imza atılacaq. Belə ki, neft sektoru Azərbaycan və Qazaxıstan iqtisadiyyatının əsasını təşkil edir və hər iki ölkədə sürətlə inkişaf edir. Qazaxıstan Azərbaycanı Qafqazda özünün əsas tərəfdaşı və qardaş ölkə kimi görür, bu baxımdan bölgədə enerji, nəqliyyat və digər sahələrdə irimiqyaslı layihələrin həyata keçirilməsində vacib addımlar atılır.
Nəzrin CAVADZADƏ,
"Respublika".
