İki əsrdən çoxdur ki, vaxtilə qədim torpaqlarımıza, Qərbi Azərbaycana və Qarabağa köçürülən ermənilər düşmənçilikdən, terrordan, hərbi təcavüzdən,  etnik nifrətdən əl çəkmirlər,  otuz ilə yaxın yurd yerlərimizi işğalda saxlayan,  azərbaycanlılara məxsus evləri,  ictimai binaları,  təhsil və mədəniyyət ocaqlarını, dini abidələri vəhşiliklə dağıdaraq məhv ediblər. Ermənilərin qanlı və kirli caynaqlarının izi Ağdamda xüsusilə daha amansız şəkildə özünü göstərib. Xain düşmən Qarabağın muğam beşiyi, ziyalılar yurdu, qəhrəman oğulları ilə öyünən Ağdamı,  gözəl və yaraşıqlı şəhəri bünövrəsinə qədər söküblər, bu qədim şəhərin xarabalıqları görənləri dəhşətə gətirir, uçuq divarların lal görkəmi ürək dağlayır,  ermənilərin nə qədər vəhşi bir toplum olduğundan xəbər verir.

Bir güllə atılmadan erməni işğalından azad edilən Ağdama bir neçə dəfə səfər etmişəm və hər dəfə də şəhərin dağıntıları arasında R.Gözəlov küçəsindəki evimizi axtarsam da tapa bilməmişəm, abad və səliqəli küçəmizi kol-kos basıb, xatirələrimizin beşiyini düşmən qəsdən və bilərəkdən, qatı nifrət ruhunda dağıdıb. Doğulub boya-başa çatdığım Əliağalı kəndində isə məni varlığımı sarsıdan, qəlbimə köz kimi basılan dəhşətli bir mənzərə, düşmən tərəfindən viran edilmiş ata evimin qaralmış qalıqları qarşıladı. İkimərtəbəli evimizin daşı daş üstündə qalmayıb, həyətimizdəki meyvə ağaclarının hamısını doğrayan erməni faşistləri buradakı uşaqlıq xatirələrimin izini siliblər, üstündə iməklədiyim torpağın bağrına dağ basıblar, burada zərrə qədər həyat işartısı yoxdur.  Sinəmdə boğulan hıçqırıqların göynərtisinə, səssiz axan göz yaşlarıma, ürəyimi titrədən həyəcana,  evimizin yaralanmış daşlarına sığal çəkən əllərimin titrəyişinə mətin addımlarla mənə tərəf yaxınlaşan Azərbaycan əsgərinin gülümsər çöhrəsi,  gözlərindəki inam elə bil sığal çəkdi, keçirdiyim yaralı və kədərli hisslərin yerini qalib əsgərimizin doğma insan kimi mənə toxdaqlıq verməsi tutdu. Qeyd edim ki, bizim kənd Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti nəzarət zonasına yaxın ərazidə yerləşir, ona görə də burada əsgər və zabitlərimiz xidmət keçirlər.

Ağdam  dünyada 10 ruhlar şəhərindən biridir. Vaxtilə bu şəhərdə 40 min nəfərə yaxın insan- rus, erməni, gürcü, ukrayn, Belarus və digər xalqların nümayəndələri azərbaycanlılarla birlikdə mehriban şəraitdə yaşayıblar.  Dağıdılmış, yandırılmış, viran edilmiş  erməni vəhşiliyinin şahidi Ağdam 2008-ci ildə "Lonely Planet" jurnalı tərəfindən "Qafqazın Xirosiması" adlandırılıb. 2010-cu ildə məşhur "Əl-Cəzirə"nin internet nəşri Ağdamı "Ruhlar şəhəri" siyahısına salıb.

Vaxtilə abad və gözəl şəhər olmuş Ağdam təcavüzkar Ermənistanın  faşist rejimi tərəfindən yer üzündən silinib. Bu qədim tarixi olan şəhərdə ermənilərin törətdiyi vəhşilik, varvarlıq adamı dəhşətə salır. Qırx dörd günlük Vətən müharibəsində Prezident,  Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin diplomatik məharəti,  prinsipiallığı,  dəmir iradəsi və Azərbaycan Ordusunun şanlı Zəfəri Ermənistanı kapitulyasiyaya və əraziləri boşaltmağa məcbur etdi.  Azərbaycan Prezidenti,  Rusiya Prezidenti və Ermənistan Baş nazirinin imzaladığı birgə Bəyanata əsasən 2020-ci il noyabrın 20-də Ağdam rayonunun işğal olunmuş ərazisi Ermənistan ordusu tərəfindən boşaldıldı.  Azərbaycan Ordusu heç bir itki,  şəhid vermədən,  qan tökülmədən Ağdam rayonunun işğal altındakı hissəsinə daxil oldu.  27 il 4 aydan sonra Ağdam şəhərində yenidən Azərbaycanın üçrəngli bayrağı dalğalanmağa başladı. Şanlı Qələbə ilə başa çatan Vətən müharibəsində Azərbaycan əsgəri sözün əsl mənasında xalqımızın şərəf və qürur tarixini  yazıb.  Torpaqlarımızı işğal edərək otuz ilə yaxın əsarətdə saxlayan Ermənistan ordu hissələrinə sarsıdıcı zərbələr vuraraq doğma yurd yerlərimizi işğalçılardan xilas edib. 

Bu gün şanlı ordumuz Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü əzmlə qoruyur,  sərhədlərimizi qətiyyətlə müdafiə edir.   Şanlı qələbədən sonra işğaldan azad edilən bütün rayonlarda, o cümlədən Ağdamda çox əhəmiyyətli infrastruktur layihələr həyata keçirilir. Məlum olduğu kimi, Ermənistan otuz il ərzində zəbt etdiyi torpaqları başdan- başa minalayıb,  çoxlu sayda müdafiə və istehkam xətləri yaradıb,  bir sözlə,  torpaqlarımızı ölümsaçan minalarla və digər döyüş sursatları ilə zəhərləyib.  Mənfur düşmən işğalda saxladığı rayonlarda nəinki bütün binaları,  bütün tarixi abidələri, yolları dağıdıb və eyni zamanda,  hər tərəfi minalayıb. Özü də  təkcə təmas xəttinə yaxın olan əraziləri yox,  şəhərləri,  yolları,  önəmli strateji yüksəklikləri minalayıb. Yerin üstündəki düşməni şanlı ordumuz məhv edərək torpaqlarımızı azad etdi, indi isə yerin altındakı düşmənlə-minalarla mübarizə aparılır.

Düz iki il yarım bundan əvvəl, gözəl bir yaz günündə Prezidentimizin rəhbərliyi ilə Ağdamda  bərpa və yenidənqurma işlərinə başlanılıb, işlər sürətlə və keyfiyyətlə aparılır, xarabalıqlar içərisindən yeni bir Ağdam boylanır və nəhayət, dünyada hər kəs dağıdıcı Ermənistandan fərqli olaraq Azərbaycanın nə qədər qurucu dövlət olduğunu görür. Ağdamda çox böyük və nəhəng işlərə, Ağdamın xarabalıqlarının yerində "ağıllı şəhər" tikilməyə başlanılıb. "Elə bir Ağdam quracağıq ki,  bütün dünya üçün örnək olacaqdır". Ruhumuzu, duyğularımızı, arzularımızı təzələyən bu sözləri Azərbaycan xalqına misilsiz qələbə bəxş edən Qalib Ali Baş Komandan İlham Əliyev 2021-ci il mayın 28-də Ağdam ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə görüşündə deyib.  Yenidən tikilən hər bir yol,  məktəb,  iş yeri,  mədəniyyət və dini abidə davamlı,  dinc və firavan bir gələcəyə doğru atılan zəfər addımıdır. O ilahi andan, tarixi qələbədən sonra ağdamlılar keçən hər günü şükranlıqla,  minnətdarlıqla,  sevgiylə qarşılayır və həsrətə,  kədərə,  ayrılığa son qoyulduğu üçün xoşbəxtlərin xoşbəxtiyik deyirlər.

Ağdam rayon sakini, Qarabağ veteranı Səfər Cəfərov deyir:

- 44 günlük tarixi Zəfərdən dərhal sonra Müzəffər Ali Baş Komandan,  Prezident İlham Əliyev işğaldan azad edilmiş ərazilərimizdə geniş tikinti-quruculuq işlərinə başlanması ilə bağlı təxirəsalınmaz tədbirlərin görülməsi üçün tapşırıqlarını verdi.  Digər ərazilərdə olduğu kimi,  Ağdamda da genişmiqyaslı işlərə başlanıldı.  Ərazilərin minalardan təmizlənməsi ilə paralel,  şəhərin Baş Planı hazırlandı,  Ağdamın qurulmasına start verildi.  Həyata keçirilən tikinti-quruculuq işləri onu göstərir ki,  azadlığına qovuşmuş Ağdama həyat yenidən qayıdır.  Dövlət başçısının hər səfəri zamanı atdığı təməllər bizi müasir,  inkişaf etmiş böyük Ağdama yaxınlaşdırır.

Ağdam şəhər sakini, keçmiş məcburi köçkün İmdad Əliyev sevincini bölüşərək deyir:

- Sözün əsl mənasında həyatımıza Günəş doğub, arzuların qanadında uçuruq,  yuxularımızda gördüyümüz şəhərimizə indi ayaq basırıq, düşmən Ağdamı nə qədər dağıtsa da, uçurtsa da, yandırsa da onun quru torpağına qurban olum, bizə bu sevinci yaşadan şəhidlərimizin qarşısında baş əyirəm, qazilərimizin alnından öpürəm.  Ağdamın tikilməsi bizə yeni bir həyat bəxş edib. Möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyev bölgələrə səfərləri zamanı görülən işlərlə yerində tanış olur,  tapşırıq və tövsiyələrini verir,  yeni obyektlərin təməlini qoyur.  Dövlətimizin başçısının səfərləri bir daha onu göstərir ki,  işğaldan azad olunmuş ərazilərimizdə həyata keçirilən hər bir layihə dövlətimizin başçısının diqqət mərkəzindədir.

Birinci Qarabağ müharibəsinin iştirakçısı, birinci qrup əlil,  "Azərbaycan Bayrağı" ordenli Baxşeyiş Hətəmov deyir:

- İnanın ki, həyatımın ən xoşbəxt günlərindən birini yaşayıram.  Müzəffər Prezidentimiz İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə yeni Ağdam tikilir.  Sevincimizin həddi-hüdudu yoxdur, uzun illər həsrətini çəkdiyimiz yurd yerinə qayıdırıq, əcdadlarımızın torpağına sahib çıxırıq.  Bu xoşbəxtliyi bizə Müzəffər Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyev nəsib etdi.  Bu qürur və xoş hissləri təkcə bizə yox,  keçmiş məcburi köçkünlərə yox,  bütün Azərbaycan xalqına bəxş edib. Bizim itmiş inamımız qaytarılıb.  Bizim ölməkdə olan ümidlərimiz yenidən dirçəldilib, taleyimizə şərəfli günlər yazılır.  Belə başa düşürəm ki,  dünyada Ağdamın bənzəri olmayacaq.  Prezidentimizə, Qalib Ali Baş Komandana dərin minnətdarlığımı bildirirəm.

Ağdamın işğalından sonra anadan olan Eldar Rüstəmov doğma şəhər haqqında valideynlərindən eşidib, onu şəkillərdə görüb. Eldar həqiqi hərbi xidmətini işğaldan azad edilən ərazilərdə keçib və düşmənin törətdiyi vəhşilikləri görüb. Eldar deyir:

- Dövlətimizin başçısının işğaldan azad edilmiş ərazilərdə tikinti-quruculuq işləri ilə maraqlanması və gündəlik nəzarətində saxlaması hər birimizdə əminlik yaradır ki,  qısa müddətdə doğma Qarabağımız cənnətə çevriləcək.  Möhtərəm Prezidentimizin bu səfərləri hər bir qarabağlı tərəfindən böyük rəğbət və sevinc hissi ilə qarşılanır.  Biz ağdamlılar inanırıq ki,  qısa zaman kəsiyində təkcə Ağdamımız yox,  işğaldan azad edilmiş bütün şəhər və kəndlərimiz gülüstana çevriləcək.

Prezident İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva mayın 2-də Ağdama növbəti səfəri zamanı Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzi və Təlim-Tədris Kompleksinin,  Ağdam Muğam Mərkəzinin,  2-ci və 3-cü yaşayış məhəllələrinin,  inzibati binanın təməlini qoyub,  Bərdə-Ağdam dəmir yolu xəttinin tikintisi ilə tanış olublar.  Qeyd edək ki, rayonun enerji təsərrüfatı tam yenidən qurulur. Ağdam rayonu ərazisində yerləşən infrastruktur və strateji obyektlərin ilkin mərhələdə elektrik təchizatı üçün 28 kilometr məsafədə 10 kV-luq hava elektrik verilişi xətləri çəkilib,  7 ədəd müxtəlif gücdə komplekt transformator məntəqəsi quraşdırılıb.  Hazırda isə 35 kV-luq "Ağdam-1" və "Ağdam-2" yarımstansiyalarının tikintisi və bu yarımstansiyaların qidalandırılması üçün 35 kV-luq kabel xətləri çəkilir.  Ağdam regionun ən böyük sənaye şəhərlərindən biri olacaq, burada yaradılan Sənaye Parkı Ağdam brendi ilə məhsullar istehsal edəcək. Həmin gün Ağdam şəhərində muğam mərkəzinin təməli qoyuldu. Xatırladaq ki, qədim və zəngin mədəniyyətimizin vizit kartı muğam,  eyni zamanda,  xalqımızın malik olduğu milli mədəniyyətin koloriti,  hər birimizin mənəvi və ruhi qidasıdır.  Dünyanın sənət incilərindən olan muğamın təbliği və inkişafı istiqamətində dövlətimiz tərəfindən son illərdə görülən sanballı işlərə Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevanın rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondu da layiqli töhfələr verir. 

Yeni Ağdam şəhərində 100 min nəfər əhalinin yaşaması nəzərdə tutulub. İki il bundan əvvəl Ağdam şəhərində ilk yaşayış məhəlləsinin təməli qoyulub və hazırda burada tikinti işləri sürətlə aparılır.  Dövlətimizin başçısı və birinci xanım Ağdam şəhərində salınacaq 2-ci və 3-cü yaşayış məhəlləsinin təməlinin qoyulması mərasimində iştirak ediblər. Ümumi sahəsi 14 hektara yaxın olan yaşayış məhəlləsinin ərazisinin böyük bir hissəsi yaşıllıq zonasından ibarət olacaq.  Məhəllə Ağdamın mərkəzi küçəsində,  şəhərin təsdiq edilmiş ümumi Baş planına uyğun salınacaq.  Bu məhəllədə tikiləcək yaşayış binalarında ümumilikdə, 1268 mənzil olacaq.  Mənzillərdən 114-nü birotaqlı,  464-nün ikiotaqlı,  536-nı üçotaqlı, 154-ü isə dördotaqlı olacaq.  Burada idman meydançalarının,  istirahət guşələrinin,  velosiped dayanacaqlarının və digər zəruri infrastruktur obyektlərinin yaradılması,  geniş yaşıllıq zolaqlarının salınması nəzərdə tutulur. Bütün binalar daimi su,  elektrik və yüksəksürətli internet ilə təmin ediləcək.  İstilik və isti su təchizatı mərkəzi qazanxana sistemi ilə həyata keçiriləcək.  Qeyd edək ki, təməli 2021-ci il mayın 28-də Prezident İlham Əliyev tərəfindən qoyulan Qarabağ bölgəsinin ən qədim məktəbi-şəhər 1 saylı təhsil ocağı da yeni məhəllənin ərazisindədir. 17 hektara yaxın olan 3-cü yaşayış məhəlləsinin salınacağı ərazinin bir hissəsi çoxfunksiyalı zonanı əhatə edir və bu hissələrdə əhalinin sıxlığı azdır.  Bu məhəllədə tikiləcək yaşayış binaların da ümumi sahəsi 120 min kvadratmetr təşkil edir və 1239 mənzilli binada 25 birotaqlı,  396 ikiotaqlı,  533 üçotaqlı,  285 dördotaqlı mənzil olacaq.

Düşüncələr, arzular, gələcəyə baxışlar, qətiyyətli addımlar bizi yeni Ağdama aparır, itirilmiş yurd yerinə qayıdış, özü də ləyaqətli və şərəfli qayıdış Qalib Ali Baş Komandan İlham Əliyevin "vur" əmri ilə başlandı,  "Dəmir Yumruq" isə Qarabağın və Şərqi Zəngəzurun düşməndən azad edilməsi ilə göylərə ucalıb.

Salman ALIOĞLU,

"Respublika".