Şizofreniyanın bir səbəbi də bu imiş...
Şizofreniyanın dəqiq səbəbi hələ də müəyyən edilməmişdir. Ona görə də xəstəliyin nədən qaynaqlanması ilə bağlı araşdırmalar davam edir. Lakin tibbə məlumdur ki, xəstəliyin yaranmasında beynin kimyəvi strukturunun pozulması, genetik və ətraf mühit faktorları böyük rol oynayır. Ailədə şizofreniya və ya başqa bir psixoloji xəstəliyi olan insanların isə bu xəstəliyə tutulma ehtimalı daha yüksəkdir.
Bu yaxınlarda avstraliyalı alimlər araşdırma zamanı xəstəliyin yaranma səbəbi ilə bağlı daha bir faktı ortaya çıxarıblar. Elm adamları müəyyən ediblər ki, hamiləlik zamanı D vitamini çatışmazlığı uşaqlarda şizofreniya xəstəliyinin inkişafına təkan verə bilər.
Kvinslend Universitetinin tədqiqatçıları laboratoriyada insanın erkən embrion inkişafı prosesini çoxaltmaq üçün ona cavabdeh olan beyin hüceyrələrini yetişdiriblər. Üstəlik, bəziləri aktiv vitamin D hormonu olmadan, bəziləri isə onunla birlikdə yetişdirilib. Məlum olub ki, bu vəziyyət birbaşa hüceyrə artımına təsir edir və dopamin ifrazını artırır. Bu isə gələcəkdə şizofreniyanın inkişafına yol açır.
Mütəxəssislər belə qənaətə gəliblər ki, dopamin neyronlarının fərqləndirilməsi və funksiyasında erkən dəyişikliklər həssas orqanizmdə dopamin disfunksiyasının nevroloji inkişafına səbəb ola bilər.
Hansı su daha faydalıdır: qaynanmış, yoxsa çiy?
İndiyə qədər aparılan araşdırmaların nəticələri göstərir ki, həyat mənbəyi olan suyun sağlamlığa faydaları çoxdur. Orqanizmi toksik maddələrdən, o cümlədən dərini iltihabdan təmizləməyə qadir olan su, həm də həzmi asanlaşdırmaqla çəkini nəzarətdə saxlamağa kömək edir. Lakin insanların çoxu suyu hansı şəkildə qəbul edəcəkləri barədə tərəddüd edirlər: qaynanmış, yoxsa çiy?
Həkimlərin hansı suyu içmək barədə fikirləri fərqlidir. Bəziləri suyu qaynatmanın bütün zərərli mikrobları öldürdüyünü və buna görə də sağlamlıq üçün faydalı olduğunu deyirlər. Digərləri isə deyir ki, qaynadılmış suyu sağlam hesab etmək olmaz, çünki təkcə bütün zərərli bakteriyalar deyil, həm də faydalı bakteriyalar ölür. Ümumilikdə isə belə qənaətə gəlinib ki, böyüklərin qaynanmamış su içməsi daha faydalıdır. Qeyd edək ki, söhbət birbaşa kran suyundan yox, hər hansı bir cihaz vasitəsilə süzülən sudan gedir. Lakin uşaqlara isə yalnız qaynadılmış su vermək tövsiyə edilir.
Su 100 dərəcəyə qədər qaynadıldıqda, onun tərkibində olan yalnız təhlükəli bakteriyalar yox, həm də çirklər yox olur. Üstəlik, belə su daha uzun müddət saxlanıla bilər (şüşə qablara tökmək şərti ilə). Bu isə marketlərdə plastik butulkalarda satılan sulardan daha yaxşıdır. Çünki orada sağlamlığa zərərli və təhlükəli heç nə yoxdur.
Unutmayın ki, mikrobioloji təhlükəsizlik baxımından qaynadılmış su hələ də standart hesab edilir.
Şəkər xəstələri, pomidor yeyərkən diqqətli olun!
Türkiyənin tanınmış professoru Canan Karatay diabet xəstələrinə pomidor istehlakı ilə bağlı xəbərdarlıq edib. O, pomidorun tərkibindəki təbii şəkərin diabet xəstələrinin qan şəkərinə mənfi təsir göstərdiyini vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, mətbəxdə demək olar ki, hər yeməkdə istifadə edilən, süfrələrdən əskik olmayan pomidor əslində bilindiyi qədər faydalı deyil.
Professor bildirib ki, pomidorun həddindən artıq istehlakı bədənimizə faydadan çox zərər verir. Pomidor istehlak edildikdə qarın boşluğunda həzm üçün ayrılan turşu bir çox həzm probleminə səbəb olur.
O, xüsusilə iyun və iyul aylarında xəstələrin şəkər səviyyəsinin artmasının səbəbinin pomidor olduğunu vurğulayıb. Həzm baxımından çətin olan, mədə və bağırsaqların işinə mənfi təsir edən tərəvəzin yaratdığı bu vəziyyətin sentyabr ayında azaldığı qeyd edilib.
Mütəxəssis, həmçinin deyib ki, sağlam qidalanma üçün səhər yeməyində az yağlı qoyun, keçi pendiri istehlak etmək olduqca faydalı hesab edilir. Amma pomidordan gün ərzində mümkün qədər az istifadə olunmalıdır. Xüsusən də, diabet xəstələri yay aylarında buna daha çox diqqət etməlidirlər.
Ürək xəstəliklərindən qorunmaq istəyirsinizsə...
Məlumdur ki, yay ayları ürək xəstələri üçün təhlükəli dövr hesab olunur. Əlbəttə ki, səbəb havaların istiləşməsi, temperaturun yüksəlməsidir. Havaların istiləşməsi qanın qatılaşmasına səbəb olur ki, bu da qan dövranını çətinləşdirir, ürəyin ritmini pozur, nəticədə infarkt təhlükəsi artır. Lakin təhlükə təkcə ürək xəstələri üçün deyil, ümumilikdə hamı üçündür. Temperaturun yüksəlməsi hətta sağlam insanları belə təhlükə altında qoya bilər.
İstilik bədənin həddindən artıq su və duz itkisinə reaksiyasıdır, adətən tərləmə ilə xaric olunur. İsti havalarda intensiv məşq etmək və digər fiziki hərəkətlər sonda ürək çatışmazlığına gətirib çıxardır.
Ürək çatışmazlığı müalicə edilmədikdə isə insulta səbəb ola bilər. Yorğunluq, başgicəllənmə, başağrısı, həddindən artıq tərləmə, güclü susuzluq, zəiflik, nəfəs darlığı, ürəkdə döyüntü kimi simptomlarla müşayiət olunan bu xəstəliyin qarşısını almaq üçün gün ərzində bol su içmək və müəyyən qidalar qəbul etmək tövsiyə olunur.
Mütəxəssislər tərkibində elektrolitlər olan kokos suyu içməyi məsləhət görürlər. Belə ki, bu içki bədənin hüceyrələrində maye səviyyəsini saxlamağa kömək edir. Qarpız da belə qidalar içərisində yer alır. Tərkibi 92 faiz sudan ibarət olan bu giləmeyvə susuzlaşmanın qarşısını almaq üçün əla vasitədir. Xiyar da qarpız kimi, yüksək su tərkibinə malikdir və isti havalarda bu tərəvəzdən istifadə əlverişli hesab olunur. Nanə də yeməklərdə, kokteyllərdə, suda və hətta sadəcə, çeynəməklə istifadə edilə bilər. Nanədə olan mentol bədəninizə soyuqluq hissi verərək, dəridə soyuğa həssas reseptorları işə salır, nəticədə soyuqluq hissi yaradır.
Hazırladı:
Elenora HƏSƏNOVA,
"Respublika".
