Cənubi Qafqazın lider dövləti, eyni zamanda Avropa qitəsinin enerji təhlükəsizliyi məsələsində strateji tərəfdaşı olan Azərbaycanın İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra regionda yaratdığı reallıqlar bir çox ölkələr kimi, İranı da qıcıqlandırdı. Hər zaman ölkəmizə olan ikili münasibətini 44 günlük müharibədən sonra açıq şəkildə nümayiş etdirən İslam respublikası Azərbaycanın qatı düşməni olan Ermənistanla münasibətlərini daha da doğmalaşdıraraq ölkəmizin əleyhinə birgə siyasət həyata keçirməyə başladı.
Müharibədən əvvəlki 30 ildə Azərbaycanı dəstəklədiyini bildirsə də, əslində İran əməldə bunun əksini edir, bir tərəfdən Ermənistanı silahlandırır, digər tərəfdən də işğalçı ölkə ilə işbirliyi quraraq Azərbaycanın təbii sərvətlərini talan edirdi. Azərbaycan ərazi bütovlüyünü təmin etdikdən sonra isə torpaqlarımızı işğal altında saxlayan, zəbt etdiyi ərazilərdə xalqımızın mədəni irsini məhv edən, onun müqəddəs yerlərində heyvan saxlayan ermənilərə qardaş deyən cənub qonşumuz hətta Ermənistanın sərhədini özünün qırmızı xətti elan etdi. Ölkəmizlə sərhədində hərbi təlimlər keçirdi, Azərbaycan-İran hava sərhədində İran təyyarəsi göründü. Bütün bunların fonunda Qafanda konsulluq açmaqla xristian qardaşı ilə müttəfiq olduğunu nümayiş etdirdi. İkinci Qarabağ müharibəsinin bitməsindən ötən qısa müddət ərzində İranın həyata keçirdiyi anti-Azərbaycan siyasətinin ən bariz nümunəsi isə Tehrandakı Azərbaycan səfirliyinə silahlı basqın və ölkənin buna verdiyi reaksiya oldu.
Terror yuvası olan, din pərdəsi altında minlərlə cinayət hadisəsi, təxribat törədən terrorçu İran alçaq niyyətini bir daha həyata keçirməyə müvəffəq oldu. Belə ki, yanvar ayının 27-də səhər saatlarında İranın xüsusi xidmət orqanı SEPAH-la əlaqəli olan İran vətəndaşı Yasin Hüseynzadə Azərbaycan Respublikasının İran İslam Respublikasındakı səfirliyinə silahlı hücum edərək səfirliyin təhlükəsizlik xidmətinin rəisini öldürmüş, daha iki əməkdaşını isə yaralamışdır. Ölkəmizin Tehrandakı diplomatik nümayəndəliyinə edilən hücuma ilk rəsmi bəyanat verən ölkə hər zaman Azərbaycanın siyasətini dəstəkləyən Türkiyə oldu. Bir çox dövlətlər də İranda Azərbaycan nümayəndəliyinə edilən silahlı basqını pislədi, bunu Azərbaycan dövlətinə qarşı təxribat, terror aktı kimi qiymətləndirdi. İran tərəfi hadisənin ailə-məişət zəminində baş verdiyini uydursa da, bu terror aktı İranın açıq-aydın anti-Azərbaycan təbliğatının və fəaliyyətinin nəticəsi idi.
Azərbaycanın dünya dövlətləri ilə xüsusilə təhlükəsizlik sahəsində əməkdaşlıq və iqtisadi tərəfdaşlıq baxımından daha sıx əlaqələr qurması Qərb dövlətlərinin əksəriyyətilə gərgin münasibətdə olan İranı narahat edir. Azərbaycanın ABŞ və İsraillə strateji tərəfdaşlığını, xüsusilə müdafiə sahəsində əməkdaşlığını İran regional təhlükə kimi qəbul edir və bunun qarşısını almaq üçün ciddi səy göstərir. Cənub qonşumuz iddia edir ki, guya İsrailin Azərbaycanda hərbi bazaları var və bu bazalar İran üçün ciddi təhdidlər yaradır. Lakin Azərbaycanın müstəqil, uzaqgörən xarici siyasət yürütdüyü və heç bir ölkənin daxili işlərinə qarışmadığı bütün dünyaya məlumdur. Bu kontekstdə Azərbaycan dəfələrlə heç bir dövlətə onun ərazisindən İrana qarşı istifadə edilməsinə imkan verməyəcəyini açıq şəkildə bildirsə də, ikiüzlü İran Azərbaycanın bu açıqlamalarını qəbul etməyib. O ki qaldı hər hansı bir dövlətlə hüquq normaları çərçivəsində əlaqələr qurmaq, əməkdaşlıq etmək bu, hər bir dövlətin daxili məsələsidir. Azərbaycan heç bir dövlətin həyata keçirdiyi siyasətə müdaxilə etmədiyi kimi, özünə qarşı da bu münasibətə yol vermir. Buna görə də İran anti-Azərbaycan siyasəti yürütməklə ölkəmizin maraqlarını və nüfuzunu sarsıtmaq üçün müxtəlif yollara əl atır. Elə cənub qonşumuzun ölkəmizdə "Kərimə dövləti" qurmaq niyyəti də bu "ali" məqsədə xidmət edirdi. Belə ki, molla rejimi Azərbaycandakı dindarların, o cümlədən özünün göndərdiyi qüvvələrin vasitəsilə dünyəvi Azərbaycanın dövlət quruluşunu dəyişib, iranyönlü şəriət dövləti qurmağa cəhd etdi. Düşünülmüş siyasət yürüdən Azərbaycan ölkəmizin Konstitusiya quruluşuna zidd olan əmələ qarşı sərt tədbirlər gördü, din pərdəsi altında təxribat və pozuculuq əməllərini, xarici xüsusi xidmət orqanlarının sifarişlərini yerinə yetirmək istəyən 32 nəfər saxlanıldı. Bununla yanaşı, İranın təbliğat maşınının "fəaliyyəti" Azərbaycan cəmiyyəti tərəfindən rədd edildi. Çünki molla rejiminin İrandakı soydaşlarımıza verdiyi zülmləri, xalqımıza, dövlətimizə və ümumən, vətənimizə qarşı məkrli dözümsüz münasibətini Azərbaycan xalqı çox yaxşı bilir və xalqımızın öz müstəqil dövlətinə bağlılığını, Prezidenti ilə birliyini, həmrəyliyini heç bir qüvvə sarsıda bilməz. Buna görə də İranın bütün cəhdləri kimi "Kərimə dövləti" siyasəti də fiaskoya uğradı.
İran ölkəmizin nəinki regionda, bütün dünyada artan nüfuzundan narahatlıq keçirir. Türkiyə ilə Azərbaycan birliyi isə onu sözün əsl mənasında qorxuya salıb. İran prezidenti İbrahim Rəisinin həyat yoldaşı Cəmilə Ələm Əl-Hadinin türkləri və monqolları İranın çoxəsrlik düşmənləri adlandırması da bunu sübut edir. Bu gün İranın əsl dostu, qardaşı Ermənistandır. Xristian qardaşının işğalçılıq siyasətini dəstəkləyən İran ona bu məsələdə hər cür yardımlar etməyə hazırdır. Ermənistanı zərbə PUA-lar ilə, 1000 kilometr məsafəyə uça bilən dronlarla silahlandırması, "Şahed" və "Ababil" PUA-ları, "Mohajer" pilotsuz təyyarələrini satmaqla Ermənistanın müdafiə qabiliyyətini gücləndirmək niyyəti də bunu sübut edir. Zəngəzur dəhlizinin açılmasına maneələr yaradan əsas qüvvə də fars molla rejimidir. Belə ki, İran Azərbaycan və Türkiyənin Zəngəzurda möhkəmlənməsi nəticəsində onun Ermənistan vasitəsilə Gürcüstana, oradan da Avropaya çıxış imkanlarına əngəl yaranacağından ehtiyat edir. Eyni zamanda, Zəngəzur dəhlizinin açılmasının İranın Cənubi Qafqaza təsirini minimuma endirəcəyini düşünür. Lakin nə İran, nə də onun yaxın dostu Ermənistan anlamır ki, Zəngəzur dəhlizinin açılması heç bir ölkəyə qarşı yönəlməyib, əksinə bu dəhlizin işləməsi ümumilikdə bütün regionun inkişafına səbəb olacaq. Azərbaycan dəhlizə iqtisadi inkişaf və regional inteqrasiya üçün həlledici həlqə kimi baxsa da, İran birmənalı olaraq Zəngəzur dəhlizinin açılmasının əleyhinədir. İranın Zəngəzur dəhlizinə qarşı çıxmasının arxasında duran əsas amil isə onun geosiyasi narahatlıqlarıdır. İran düşünür ki, Zəngəzur dəhlizi açılsa, onun ərazisindən yan keçərək Azərbaycanın Naxçıvan ilə birbaşa quru əlaqəsini təmin edəcək. Bu isə potensial olaraq İranın bölgədəki nəqliyyat marşrutlarına təsirini və nəzarətini azaldacaq. Bu mənada, İran dəhlizə qarşı çıxmaqla öz strateji əhəmiyyətini və Cənubi Qafqazdakı tranzit yollarına nəzarəti qoruyub saxlamağı hədəfləyir. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın "Zəngəzur dəhlizinin reallaşmasına Ermənistan deyil, İran imkan vermir" fikirləri bunu bir daha təsdiq edir.
İran heç zaman Cənubi Qafqazda regional təhlükəsizliyin yaradılmasına və əməkdaşlığın inkişafına töhfə verməyib. Sadəcə ikiüzlü, riyakar siyasəti ilə gözdən pərdə asıb. Ona görə də İranın Cənubi Qafqaz siyasətinin əsas mahiyyətini və məqsədlərini üzə çıxarmaq heç də asan olmayıb. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra isə molla rejiminin illərlə gizli saxladığı xəbis niyyəti üzə çıxdı. Azərbaycanın Cənubi Qafqazın lider dövləti, dünya birliyində böyük nüfuza sahib olmasını həzm edə bilməyən islam ölkəsi Azərbaycanın qatı düşməninə çevrildi. Lakin bütün bu əməlləri, yalan təbliğatı və təzyiqləri ilə Azərbaycanın nüfuzuna, dünya birliyindəki mövqeyinə xələl gətirə bilmədi. Bu isə İran diplomatiyasının fiaskosudur.
Mehparə ƏLİYEVA,
"Respublika".
