Bərpaolunan enerji mənbələrindən istifadə karbon emissiyalarının azaldılması, enerji təhlükəsizliyinin artırılması, bu sahədə investisiya və iş yerlərinin yaradılması vasitəsilə iqtisadi artımın stimullaşdırılmasında mühüm rol oynayır.
Yaşıl enerjiyə keçidin sürətləndirilməsi üçün beynəlxalq təşkilatlar, müxtəlif ölkə və investorlarla əməkdaşlıq xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Bilik, texnologiya və maliyyə resurslarına geniş yer verməklə Azərbaycan bərpaolunan enerji infrastrukturunu daha sürətli və səmərəli şəkildə inkişaf etdirir, tərəfdaşlarının təcrübəsindən faydalanır.
Müvafiq normativ-hüquqi aktların qəbulunda yaşıl enerji sektoruna investisiyaların cəlb edilməsi həlledici rola malikdir. Bu aktlara əlavə tariflər, vergi güzəştləri, bərpaolunan enerji hədəfləri, enerji layihələri üçün icazə və təsdiq proseslərini sadələşdirmək üçün tənzimləyici islahatlar daxildir. Bu kimi təşəbbüslərlə Azərbaycan həm iqlim dəyişmələri üzrə qlobal səylərə töhfə verir, həm də özünü regionda davamlı inkişaf və bərpaolunan enerji innovasiyalarında lider kimi formalaşdırır.
Ölkəmiz 2021-ci il Paris Sazişi çərçivəsində müasir texnologiyalara əlçatanlığın təmin edilməsi və Konvensiyanın müvafiq mexanizmlərinin, həmçinin maliyyə institutlarının dəstəyinin olunacağı təqdirdə, 2050-ci ilə emissiyaların 40 faiz azaldılma hədəfini bəyan edib. Ötən dövr ərzində bəzi öhdəliklərin yerinə yetirilməsi istiqamətində və iqlim dəyişmələrinin təsirlərinin yumşaldılması üzrə bir sıra mühüm sənədlər qəbul edilib, tədbirlər həyata keçirilib.
Son illərdə ölkəmiz yaşıl enerjiyə keçiddə qlobal oyunçu kimi meydana çıxıb. Azərbaycan enerji siyasətində karbon emissiyalarının azaldılması və bərpaolunan enerji mənbələrinin təşviqinə diqqət yetirilməklə tərəqqiyə doğru yol açır. Bu cəhətdən COP29 xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Ölkə başçısı deyib ki, Azərbaycan COP29-a rəhbərliyi ilə xüsusi rola malik olacaq: "Biz bütün ölkələrlə əməkdaşlığa hazırıq və bu, bizim üçün də böyük bir təcrübə olacaq. Çünki yenə də hesab edirəm ki, bu, dünyanın bir nömrəli beynəlxalq tədbiridir, beynəlxalq konfransıdır, həmçinin dünya ictimaiyyətinin diqqəti nöqteyi-nəzərindən BMT Baş Assambleyasından da daha mötəbərdir".
Ölkəmizin əlverişli coğrafi məkanda yerləşməsi onun yaşıl enerjidən istifadəsini asanlaşdırır. Tarixən neft və qaz ehtiyatları ilə tanınmasına baxmayaraq, Azərbaycan bu gün günəş, külək və su elektrik enerjisi də daxil olmaqla bərpaolunan enerji potensialından uğurla istifadə edir. Enerji mənbələrinin bu cür şaxələndirilməsi nəinki qalıq yanacaqlardan asılılığı azaldır, həm də qeyri-sabit qlobal bazarlar qarşısında enerji təhlükəsizliyini və dayanıqlılığı artırır.
Azərbaycanın yaşıl enerjiyə keçid strategiyasının istiqamətlərindən biri də beynəlxalq təşkilat, xarici tərəfdaşlar və investorlarla fəal əməkdaşlıq qurmaqdan ibarətdir. Tədqiqat, texnologiya transferi və investisiya təşəbbüsləri üzrə əməkdaşlığı inkişaf etdirməklə Azərbaycan bərpaolunan enerji layihələrini sürətləndirmək üçün qlobal təcrübə və resurslardan istifadə edir. Avropa İttifaqı, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının İnkişaf Proqramı və Dünya Bankı kimi qurumlarla tərəfdaşlıq Azərbaycanın "yaşıl enerji" gündəliyinin dəstəklənməsində mühüm rol oynayır.
Hələ 2020-ci ilin yanvarında Azərbaycanın Energetika Nazirliyi ilə Səudiyyə Ərəbistanı Krallığının "ACWA Power" və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin "Masdar" şirkətləri arasında bərpaolunan enerji sahəsində əməkdaşlığa dair müqavilə imzalanıb. "ACWA Power" şirkəti 240 meqavat gücündə külək, "Masdar" şirkəti isə 200 meqavatlıq günəş elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı layihələrin icrasına cəlb olunub. Keçən ilin oktyabrında Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə günəş elektrik stansiyasının təntənəli açılış mərasimi keçirilib. Respublikamızın müvafiq qurumları ilə xarici şirkətlər arasında imzalanan bu kimi müqavilələrin həyata keçirilməsi ölkəmizin bərpaolunan enerji mənbələrindən "yaşıl enerji" istehsalını əhəmiyyətli dərəcədə artırmasında mühüm rol oynayır.
Azərbaycan beynəlxalq əməkdaşlıqla yanaşı, yaşıl enerji sektorunun inkişafına kömək etmək üçün bir sıra müvafiq normativ-hüquqi aktlar da qəbul edib. Bu qanunvericilik bazaları investisiyaları cəlb etmək, innovasiyaları stimullaşdırmaq və bərpaolunan enerji infrastrukturunun davamlı artımını təmin etmək üçün zəruri tənzimləyicidir. Yaşıl enerjinin inkişafı ilə ölkəmiz həm yerli, həm də xarici bazarda maraqlı tərəflər üçün əlverişli mühit yaratmağı hədəfləyir.
İşğaldan azad edilmiş ərazilərimizin dirçəldilməsi istiqamətində ölkə başçısı tərəfindən verilən mühüm qərarlara "yaşıl" enerji zonası, "yaşıl" kənd təsərrüfatı, "yaşıl" nəqliyyat, "ağıllı" şəhər, "ağıllı" kənd yanaşmalarının tətbiqi də daxildir. Həmçinin 2050-ci ilə qədər həmin ərazilər "netto sıfır emissiya" zonası elan edilib. Minlərlə hektar sahədə meşələrin bərpası həm regional, həm də qlobal miqyasda iqlim dəyişmələrinin təsirləri ilə mübarizəyə töhfə verəcək. Bu məqsədlə beynəlxalq məsləhətçi şirkət cəlb etməklə "İşğaldan azad edilmiş ərazilər üçün karbon neytrallığı Konsepsiyası" hazırlanıb.
Azərbaycanın "yaşıl enerji"yə sadiqliyinin bariz nümunələrindən biri Qobustan rayonunda yerləşən ən böyük günəş elektrik stansiyasının tikintisidir. 240 meqavat gücündə olan bu stansiya Azərbaycanın bərpaolunan enerji məqsədlərinə töhfə verməklə yanaşı, həm də onun daha dayanıqlı enerji gələcəyinə keçidinin simvolu kimi çıxış edir. Bundan əlavə, bərpaolunan enerji infrastrukturunun genişləndirilməsi yeni iş imkanları yaradır, texnoloji innovasiyaları təşviq edir və yerli iqtisadiyyatları stimullaşdırır. Bundan əlavə, istixana qazları emissiyalarını azaltmaq və ətraf mühitin deqradasiyasını yumşaltmaqla "yaşıl enerji" təşəbbüsləri ictimai sağlamlıq nəticələrinin yaxşılaşdırılmasına və vətəndaşlarımızın ümumi həyat keyfiyyətinin yüksəldilməsinə də töhfə verir.
Azərbaycan gələcək üçün "yaşıl enerji" siyasətini daha da sürətləndirməyə başlayıb. Ölkəmiz beynəlxalq tərəfdaşlığı inkişaf etdirmək və dəstəkləyici siyasət həyata keçirməklə təkcə daxili enerji ehtiyaclarını ödəmək deyil, həm də yaşıl enerji innovasiyaları və tətbiqi sahəsində regional lider kimi yaxşı mövqeyə malikdir. Azərbaycanın "yaşıl enerji"yə keçidi iqlim dəyişmələri və enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı ikili çağırışların həllinə cəsarətli və uzaqgörən yanaşmasının sübutudur.
Nurcan SÜLEYMANOVA,
"Respublika".
