Azərbaycanın yüksək reytinqə malik olması strateji mövqeyi, sabit iqtisadi mühiti, xarici investisiyalar üçün əlverişli hökumət siyasəti, infrastrukturun inkişafı kimi amillərlə bağlıdır. Paytaxt Bakının Avropa və Asiyanın kəsişməsində yerləşən strateji mövqeyi onu Qafqaz regionuna və onun hüdudlarından kənara genişlənmək istəyən bizneslər üçün əsas qapıya çevirir. Şəhərin əsas bazarlara yaxınlığı müxtəlif sənaye sahələrində fəaliyyət göstərən şirkətlər üçün logistik üstünlüklər təmin edir.
"Financial Times"ın "FDI Intelligence" nəşrinin 2023-cü ildə ən çox birbaşa xarici investisiyalar yatırılan şəhərlərin TOP 100 reytinqinə əsasən Bakı 3-cü yerdə qərarlaşıb. Xatırladaq ki, nəşrin "FDI 100" metodologiyası birbaşa xarici investisiyaların cəlbi baxımından sürətlə inkişaf edən 100 regionun nəticələrinə əsaslanır. Reytinq özəl kapital bazarları üzrə məlumatların qiymətləndirilməsi və elan edilmiş investisiya layihələrinin sayını, kapital qoyuluşunun və birbaşa xarici investisiyaların artım tempini, habelə yaradılacaq yeni iş yerlərinin sayını nəzərə alır. Qeyd edək ki, nəşrin reytinq cədvəlində ilk yeri Almaniyanın Manheyim şəhəri, ikinci yeri isə Rumıniyanın Krayova şəhəri tutub.
Regionun bəzi digər ölkələri ilə müqayisədə Azərbaycanın nisbi siyasi sabitliyi investorların inamını artırır. Hökumətin əlverişli biznes mühitinin saxlanması və bu sahənin inkişafı istiqamətində düzgün siyasət həyata keçirməsi sabitliyə töhfə verir, xarici investorlar üçün qəbul edilən riskləri azaldır. Azərbaycanın zəngin təbii sərvətləri, o cümlədən neft və qaz ehtiyatları, eləcə də neft-kimya, kənd təsərrüfatı və emal sənayesi kimi digər əsas sahələrin inkişafına diqqət yetirməsi kapitallaşmaq istəyən xarici şirkətlər üçün investisiya imkanları təqdim edir. Ölkəmiz həmçinin tarixən iqtisadiyyatında üstünlük təşkil edən neft və qazdan başqa sahələri də şaxələndirmək üçün də əhəmiyyətli səylər göstərir. Turizm, tikinti, texnologiya və kənd təsərrüfatı sahələrində xarici investorlar üçün yeni imkanlar yaradıb.
Nəşrdə qeyd olunur ki, Azərbaycana birbaşa xarici investisiya yatırılması ilə bağlı ötən il əldə edilmiş razılaşmalar 2017-ci ildən sonrakı dövrdə ən irihəcmli layihələrdir. Bildirilir ki, bir neçə mühüm logistika layihələri ilə yanaşı, 2023-cü ildə Bakıya təkcə Macarıstanın "Hell Group" şirkəti tərəfindən 211 milyon dollar sərmayə yatırılacağına dair saziş imzalanıb. Ötən il Bakıda iqtisadiyyat naziri Mikayıl Cabbarov və Macarıstanın xarici işlər və ticarət naziri Peter Siyartonun iştirakı ilə İqtisadiyyat Nazirliyinin tabeliyində fəaliyyət göstərən "Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti" ASC (AİŞ) və Macarıstanın "Hell Group" şirkəti arasında Birgə İştirak Müqaviləsi imzalanıb. Sənədə görə, Ələt Azad İqtisadi Zonasında illik istehsal gücü 700 milyon ədəd alüminium içki qutusu təşkil edəcək yeni zavodun tikintisi nəzərdə tutulur. İstehsal olunacaq məhsullar daxili tələbatı ödəməklə yanaşı, həm də Mərkəzi Asiya ölkələrinə ixrac ediləcək. 211 milyon dollar dəyərindəki layihə çərçivəsində 300-dən çox iş yerinin yaradılması da nəzərdə tutulur.
Ölkəmiz tərəfindən xarici kapitalı cəlb etmək üçün müxtəlif investisiya siyasətləri həyata keçirilir. Bunlara vergi güzəştləri, biznesin qurulması üçün sadələşdirilmiş prosedurlar, əqli mülkiyyət hüquqlarının qorunması və biznesin aparılmasının asanlığını yaxşılaşdırmaq kimi təşəbbüslər daxildir. Azərbaycanın əlverişli biznes və investisiya mühiti bir çox xarici investorları ölkəmizə cəlb edir, iqtisadiyyatın bir çox sahələrində önəmli layihələr həyata keçirilir, yeni iş yerləri açılır.
2023-cü ildə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin də iştirakı ilə "Azərbaycan Vanhong Ceramics Co" MMC-nin keramik plitələr istehsalı müəssisəsinin açılış mərasimi keçirilib. 100 faiz Çin kapitallı müəssisəyə 50 milyon ABŞ dolları məbləğində investisiya yatırılıb və 500-ə yaxın yeni iş yeri yaradılıb. Azərbaycana böyük həcmdə investisiyanın yatırılacağı başqa bir layihə isə Sumqayıt Kimya Sənaye Parkında Çinin "BYD Company Limited" şirkəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində elektrik mühərrikli avtobuslarının istehsalıdır. AİŞ-in payçı kimi iştirak edəcəyi layihədə BYD şirkəti tərəfindən ilkin olaraq 34 mln. ABŞ dolları, daha sonra isə əlavə dəyər yaradan investisiya layihələrinin icrasına 60 milyon ABŞ dolları məbləğində investisiyanın yatırılması planlaşdırılır. Bundan başqa, İsrailin "BioPharmax" şirkəti ilə Ələt Azad İqtisadi Zonasında layihə dəyəri 45 milyon avro olan əczaçılıq müəssisənin tikintisi həyata keçirilir, AİŞ-in iştirakı ilə Türkiyənin "Demirören" şirkəti ilə regionlarımızda kiçik su elektrik stansiyalarının bərpası və istismarı layihəsi üzrə 15 milyon ABŞ dolları, İsrail şirkəti ilə damazlıq yumurta istehsalı layihəsi üzrə 20 milyon manat investisiya yatırılması nəzərdə tutulur.
Bakı nəqliyyat şəbəkələri, kommunal xidmətlər, telekommunikasiyalar və şəhərsalma layihələri daxil olmaqla infrastrukturun inkişafına böyük sərmayə qoyub. Yüksəkkeyfiyyətli infrastruktur lazımi şəraiti təmin etməklə və biznes əməliyyatlarını asanlaşdırmaqla şəhərin xarici investorlar üçün cəlbediciliyini artırır. Bakı xüsusilə mühəndislik, texnologiya, maliyyə kimi sektorlarda nisbətən yaxşı təhsilli və bacarıqlı işçi qüvvəsinə malikdir. Bacarıqlı işçi ehtiyatının mövcudluğu öz bizneslərini idarə etmək və inkişaf etdirmək üçün ixtisaslı kadr tələb edən xarici şirkətləri cəlb etmək üçün çox vacibdir.
Bakının ən çox birbaşa xarici investisiyalara malik üçüncü şəhər kimi yüksək reytinqə malik olması bir neçə cəhətdən gələcək artım və inkişaf üçün təməl rolunu oynayır. Şəhərin yüksək reytinqi qlobal investisiya ictimaiyyətinə bu şəhərin xarici kapital üçün əlverişli məkan olduğunu nümayiş etdirir. Bu, investorların inamını artırır və əvvəllər bazara girməkdə tərəddüd etmiş həm mövcud, həm də yeni investorlardan əlavə investisiya cəlb edir. Bakıya birbaşa xarici investisiyaların axını müxtəlif sektorlar üzrə iqtisadi fəallığı stimullaşdırır. Artan investisiya iş yerlərinin yaradılmasına, gəlirlərin artırılmasına və yerli biznes üçün imkanların genişlənməsinə səbəb olur. Bu da öz növbəsində şəhərin ümumi iqtisadi artımına və rifahına töhfə verir. Bakının reytinqdəki görkəmli mövqeyi qlobal investisiya ictimaiyyətinə şəhərin xarici kapital üçün gəlirli və perspektivli bir yer olmasından xəbər verir.
Nurcan SÜLEYMANOVA,
"Respublika".
