Prezident cənab İlham Əliyev bu il fevralın 14-də keçirilən andiçmə mərasimində ölkə üçün yeni dövrün başlandığını bəyan etdi. İstər xarici, istər daxili siyasət kursu ilə bağlı açıqlanan prioritetlər keyfiyyətcə yeni dövrü zərurətə çevirirdi. Heç şübhəsiz ki, yeni dövrdə Azərbaycanın təhlükəsizlik konsepsiyasında da yeni yanaşmalar öz əksini tapıb və bu reallığın qlobal miqyasda bəyan olunması vacib idi.
Artıq 60-cı toplantısı baş tutmuş Münxen Təhlükəsizlik Konfransı, nüfuzlu qlobal platforma kimi ötən dövr ərzində müxtəlif cür adlanmasına baxmayaraq, son nəticədə vahid bir hədəfə, sülhün təmin edilməsi üçün beynəlxalq əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi, sülh üçün risklərin aradan qaldırılması, yaxud proseslərin mümkün inkişaf ssenarisi istiqamətində təsəvvürlərin və hətta yol xəritəsinin formalaşdırılmasına xidmət edib. Demək olar ki, hər il keçirilən konfransda bir qayda olaraq dəyişməz kilid fiqurlar olur və sonrakı dövr üzrə təsəvvürlərin formalaşdırılması istiqamətində bu subyektlərin fikirləri əhəmiyyətli xarakter daşıyır.
Azərbaycan özünün şaxələndirilmiş enerji siyasəti ilə dünya təhlükəsizliyində önəmli rol oynasa da, xüsusən 2020-ci il fevralın 15-də Münxen Təhlükəsizlik Konfransı çərçivəsində Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin panel müzakirələrindən sonra Bakı məhz Prezident İlham Əliyevin timsalında bu tədbirin favorit söz sahiblərindən birinə çevrilə bilib. Ardınca Vətən müharibəsindəki qələbə ilə Azərbaycan beynəlxalq təhlükəsizlik platformasında mövqeyini kifayət qədər möhkəmləndirdi. Lakin məlumdur ki, istər Vətən müharibəsi, istərsə də antiterror tədbirlərində Ermənistan və havadarlarının iki dəfə kapitulyasiyaya məcbur edilməsi və Azərbaycanda separatizmə birdəfəlik son qoyulması ilə qlobal miqyasda özünü "beynəlxalq ictimaiyyət" adlandıran bir qrup riyakar beynəlxalq subyektin Bakıya qarşı səlib yürüşü başlandı. Ötən dövr ərzində bütün təzyiq cəhdlərinin zərərsizləşdirilməsi, hətta bu kampaniyaya rəhbərlik edən Fransanın Şərqi Avropadan Orta Asiya və Yaxın Şərqə qədər uzanan nəhəng casus şəbəkəsinin ifşa edilməsi fonunda Prezident İlham Əliyev nümayiş etdirdi ki, Azərbaycan artıq dünyanın təhlükəsizlik arxitekturasında rəyi nəzərə alınan güc mərkəzidir.
Bu mənada, Azərbaycan Prezidentinin 60-cı Münxen Təhlükəsizlik Konfransında iştirakı və səfərin ilk günündə 10-a yaxın görüşün hər birinin Bakının yox, məhz qarşı tərəfin müraciətinə əsasən reallaşması hər şeydən öncə yeni düzəndə Azərbaycanın "orta güc" kimi özünü təsdiqləməsinin göstəricisidir. Bu prosesdə heç şübhəsiz ki, açar faktor olaraq cənab İlham Əliyevin şəxsi nüfuzu çıxış edir.
Görüşlərin xarakterinə diqqət etsək, yaxın dövrə qədər Azərbaycana ittihamlar yağdırmaqda ehtiva olunan ritorikadan fərqli olaraq Münxendə cənab İlham Əliyevin daha çox yeni reallıqları diktə edən qlobal lider kimi qarşılandığı aydın formada görünür. Görüş təşəbbüskarları üçün dünyanın süni gündəminə çevrilməsinə çalışılan saxta mövzular ətrafında yox, daha çox cənab İlham Əliyevin əməkdaşlıq və regional təhlükəsizlik məsələlərində baxışları önəm daşıyır. İstər dövlət rəsmiləri, istərsə də qlobal iqtisadi güc subyektləri kimi tanınan özəl sektor nümayəndələri ilə görüşdə daha çox müstəqil, suveren Azərbaycanla iqtisadi əlaqələrini genişləndirməkdə maraq ifadə olunur. Əlbəttə, bu, Azərbaycan ətrafında Fransanın təhriki və rəhbərliyi ilə formalaşan süni çənbərin - Bakıya münasibətdə sanksiya təşəbbüslərinin fiaskosu deməkdir. Bir sözlə, 60-cı Münxen Təhlükəsizlik Konfransının ilk günü cənab İlham Əliyevin son bir il ərzində yaratdığı reallıqların bəyan edilməsi və qlobal subyektlər tərəfindən qəbullanması ilə xarakterizə olundu.
Budəfəki tədbirin digər önəmli fərqi ondan ibarətdir ki, bir sıra Qərb subyektləri Azərbaycana münasibətdə ənənəvi "insan haqları, demokratiya və hüququn aliliyi" kimi alətlərdən də məhrumdurlar. Cəmi bir neçə gün öncə andiçmə mərasimi ilə səlahiyyətlərinin icrasına başlayan cənab İlham Əliyev 7 fevral seçkilərində 92.12 faiz səslə qazandığı qələbə fonunda faktiki olaraq konfransa heç bir liderin öz ölkəsində olmadığı qədər dəstəyə malik nüfuz sahibi kimi qatıldı. Hər kəs də qəbullanmağa məcburdur ki, əsas olan Qərbin saxta və özünü doğrultmayan stereotipləri yox, xalqın iradəsidir.
Bu mənada, əvvəllər qərəzi ilə gündəmə gələn qlobal güc mərkəzlərinin bu gün diqqəti daha çox ənənəvi enerji siyasətinə fokuslaması, Xəzər dənizinin karbohidrogen resurslarının dünya bazarına çıxarılmasını ehtiva edən layihələrdə birgə tərəfdaşlığın perspektivləri, kibertəhlükəsizlik və kosmik sahələrdə əməkdaşlıq barədə danışmağa üstünlük verməsi kifayət qədər pozitiv məqamlardır.
Konfransın digər mühüm istiqaməti tədbirin Azərbaycanın yeni dövr üzrə müəyyən etdiyi prioritetlərin realizəsi istiqamətində əlavə imkanlar platformasına çevrilməsi oldu. Bildiyiniz kimi, fevralın 14-də Milli Məclisdə baş tutmuş Prezidentin andiçmə mərasimindəki çıxışında cənab İlham Əliyev yeni dövr üzrə prioritetlərimizi, o cümlədən daxili və xarici siyasət kursunun sərhədlərini aydın formada müəyyən etmişdi. Dövlət başçısı açıq formada bəyan etmişdi ki, Bakı artıq daha çox qlobal oyunçu kimi çıxış etmək niyyətindədir. Bu dövrə qədər Azərbaycanın 155 ölkənin dəstəyi ilə BMT Təhlükəsizlik Şurasına üzv, 120 ölkənin isə bizi Qoşulmama Hərəkatına sədr seçməsi, habelə COP29 Konfransının Azərbaycanda keçirilməsi ilə bağlı qərar qəbul olunması göstərir ki, cənab İlham Əliyev artıq Azərbaycanı qlobal oyunçuya çevirib. Bu mənada, Münxen Təhlükəsizlik Konfransı həm də beynəlxalq hüquq subyektlərinin Azərbaycanın yeni xarici siyasət prioritetlərini qəbullanması baxımdan mühümdür. Eyni zamanda qarşı tərəfin müraciətinə əsasən ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri İan Borq ilə görüş yeni dövrdə Azərbaycanın niyyətlərinin bir daha rəsmən bəyan olunması baxımdan əhəmiyyətli oldu.
Azərbaycanın bu sahədə ən kritik şərti artıq bölgəyə Ermənistan-Azərbaycan münasibətləri çərçivəsində baxılmamasıdır. Yeni dövr üçün cənab İlham Əliyevin bu istiqamətdə yol xəritəsi kifayət qədər aydındır. Azərbaycan bu məsələdə qlobal spekulyasiyalara meydan verməyəcək və bu məsələnin əhəmiyyətinin süni şəkildə şişirdilməsinə lüzum yoxdur. ATƏT sədri ilə görüşdə də ifadə olunduğu kimi, "Qarabağ münaqişəsi artıq həll olunub, Azərbaycan öz suverenliyini və ərazi bütövlüyünü təmin edib. Ermənistan ilə Azərbaycan arasında normallaşma prosesi isə qlobal məsələ deyil, ikitərəfli xarakter daşıyır".
Cənab İlham Əliyev ABŞ Dövlət Katibi Antoni Blinkenlə görüşündə də bu məsələyə diqqət çəkərək artıq regionda de-fakto sülhün olduğunu və Azərbaycan-ABŞ ikitərəfli əlaqələrinin Ermənistan ilə Azərbaycan arasında münasibətlərin normallaşması prosesindən kənar şəkildə özlüyündə inkişaf etdirilməyin zərurətini vurğulamışdı.
Yəni faktiki cənab İlham Əliyevin iradəsi o yöndədir ki, qalib tərəf olaraq bizim Ermənistan kimi üçüncü dünya dövləti ilə münasibətlərə qlobal müstəvidə yanaşmağa, xüsusi vaxt ayırmağa niyyətimiz yoxdur. Andiçmə mərasimində də deyildiyi kimi, "İndi Ermənistan beynəlxalq hüququn normalarına riayət etmək istəyirsə, sülh müqaviləsi imzalanacaq. İstəmirsə, yenə də bizə qarşı əsassız iddialar irəli sürüləcəksə, bu müqavilə imzalanmayacaq, ancaq Azərbaycan üçün heç nə dəyişməyəcək". Ona görə də cənab İlham Əliyev açıq formada bəyan etdi ki, indiki halda ATƏT də bu reallıqları qəbul etməli, bu qurum çərçivəsində keçmişin qalıqları olan bir sıra mexanizmlər - ATƏT-in keçmiş Minsk qrupu, Yüksək Səviyyəli Planlaşdırma Komitəsi və ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi nümayəndəsi kimi tamamilə fəaliyyətsiz olan strukturlar rəsmi qaydada ləğv edilməli və qurumun büdcəsi də daha məqsədyönlü və vacib layihələrə istiqamətlənməlidir.
Uzun illər məqsədli formada davam etmiş regional problemlər ucbatından daha çox lokal reallıqlara köklənməli olmuş Azərbaycan cənab İlham Əliyevin liderliyində artıq iqlim dəyişmələri, islamofobiyaya və neokolonializmə qarşı mübarizə kimi dünyanı narahat edən problemlərin həllində, habelə bərpaolunan enerji siyasətini inkişaf etdirməkdə nəticələrə fokuslanıb. Münxendə Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankının prezidenti Odil Reno-Bassonun ölkəmizin bərpaolunan enerji layihələri və yaşıl keçid istiqamətində siyasətinin də AYİB tərəfindən təqdir edildiyini və dəstəkləndiyini bəyan etməsi, habelə digər müzakirələrdə, COP29-un keçirilməsinin daha geniş miqyasda iqtisadi layihələrin reallaşdırılması potensialının gücləndirilməsi işinə xidmət etməsi barədə fikirlərin səslənməsi bunu bir daha sübut edir. Müəyyən aradan sonra nəhayət, Vaşinqtonun da ABŞ Prezidentinin qlobal infrastruktur və enerji təhlükəsizliyi üzrə xüsusi koordinatoru Amos Hoxşteynin qismində Azərbaycanın regionda strateji əhəmiyyətə malik ölkə olduğuna bir daha diqqət çəkməsi Bakının yeni prioritetlərinin qlobal miqyasda qəbullanıldığını göstərməkdədir.
Qeyd olunanları nəzərə alaraq bütövlükdə Münxen Təhlükəsizlik Konfransının Azərbaycana münasibətdə yekunlarını təhlil etdikdə əminliklə deyə bilərik ki, cənab İlham Əliyev prosesi birmənalı şəkildə Azərbaycanın maraqlarının ehtiva edən mexanizmə çevirə, Bakının orta güc klubunun üzvü kimi mövqeyini uğurla təsdiq etdirə bildi.
Bəhruz MƏHƏRRƏMOV,
Milli Məclisin deputatı.
