Ölkəmiz milli maraqlar üzərində qurulan çoxyönlü xarici siyasətə, regional və qlobal əməkdaşlığa davamlı töhfələr verir. Azərbaycan beynəlxalq aləmdə böyük nüfuza sahibdir. Təsadüfi deyil ki, multiregional siyasətdə Azərbaycanla münasibətlərini dərinləşdirmək istəyən dövlətlərin sayı getdikcə artır. Məhz bu çərçivədə cənab Prezident İlham Əliyevin son altı ayda Bolqarıstana ikinci dəfə səfər etməsi müxtəlif tendensiyaları özündə əks etdirir.
Rusiya-Ukrayna müharibəsi fonunda, yeni dünya düzənin formalaşdığı bir vaxtda Avropa İttifaqı əməkdaşlıq kontekstində enerji təhlükəsizliyi və ixracatı üçün Azərbaycanla səmərəli əməkdaşlıqda maraqlıdır. Azərbaycanla Avropa İttifaqı arasındakı siyasi dialoqun yüksək səviyyəsinə uyğun olaraq digər istiqamətlərdə də əməkdaşlıq uğurla həyata keçirilir. Avropada Azərbaycan gündəliyi kifayət qədər genişdir və müxtəlif istiqamətləri əhatə edir. Siyasi-iqtisadi əlaqələr əməkdaşlığın şaxələndirilməsi üçün münbit zəmin yaradır. Qeyd etmək lazımdır ki, Avropa İttifaqı Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşıdır.
İkitərəfli əməkdaşlıqda Bolqarıstanın Avropa İttifaqına (Aİ) üzv dövlət olması reallığı Azərbaycanın beynəlxalq məkanda nüfuzunun artmasında müstəsna rol oynayır. Azərbaycan və Bolqarıstan iki dost və strateji tərəfdaş ölkələrdir və bir-biri ilə daha sıx əməkdaşlıq etmək niyyətindədirlər. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin və Bolqarıstan Respublikasının Prezidenti Rumen Radevin qarşılıqlı səfərləri bu niyyəti özündə əks etdirir.
Yaxın keçmişdə Bolqarıstan Prezidentinin Azərbaycanda rəsmi səfərdə olması ölkələrimiz arasında əməkdaşlığın səviyyəsini, eyni zamanda siyasi dialoqun dinamikasını göstərir. Bolqarıstan və Azərbaycan nəinki strateji tərəfdaş, o cümlədən əsl dost ölkələrdir.
Aprelin 25-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Bolqarıstan Respublikasına işgüzar səfəri ölkəmizi Avropanın enerji təhlükəsizliyi ilə bağlı irimiqyaslı beynəlxalq layihələrin icraçısı kimi bir daha təsdiqləmiş oldu. Səfər çərçivəsində "Bulgartransgaz" (Bolqarıstan), "Transgaz" (Rumıniya), FGSZ (Macarıstan) və "Eustream" (Slovakiya) və Azərbaycan Respublikasının Dövlət Neft Şirkəti (SOCAR) arasında əməkdaşlığın təşviqi ilə bağlı Anlaşma Memorandumunun imzalanması mərasimi də keçirildi. Hər iki ölkə liderinin enerji təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlığı təkcə Azərbaycan-Bolqarıstan münasibətlərini inkişaf etdirmir, eyni zamanda, Azərbaycanın Avropa İttifaqı ilə münasibətlərini yeni müstəviyə çıxarır. Şübhəsiz ki, Bolqarıstanda keçirilən beynəlxalq tədbirdə iştirak edən ölkələrin təmsilçiləri ilə mühüm görüşlər ikitərəfli və çoxtərəfli əlaqələrimizin daha da möhkəmlənməsinə xidmət edir. Səmimi münasibət və mühüm strateji mövqelərin şahidi olduğumuz mərasimdə iştirak edən ölkələrin rəhbərlərinin dövlətimizə və liderimizə qarşı münasibəti təqdirəlayiqdir. Bu rəsmi səfər çərçivəsində Bolqarıstanın, Rumıniyanın, Serbiyanın, Yunanıstanın, Avropa Komissiyasının rəhbərləri və digər rəsmilərlə görüşlərdə və onların çıxışlarında ölkəmiz, eləcə də möhtərəm Prezidentimiz haqqında səslənmiş yüksək fikirlər etibarlı əməkdaşlığın uğurlarından xəbər verir. Bütün bunlar Azərbaycan dövlətinin və xalqının beynəlxalq aləmdə nüfuzunu daha da artıraraq, etibarlı tərəfdaş olduğunu sözdə deyil, əməldə də göstərir. İlkin olaraq bildirilmişdir ki, bu gün Azərbaycan qazı Gürcüstana, Türkiyəyə, Yunanıstana, Bolqarıstana və İtaliyaya ixrac edilir. Bu ildən başlayaraq qaz Rumıniyaya da çatdırılır. Əgər bütün lazımi interkonnektorlar olarsa, bu ilin sonundan etibarən ölkəmiz Macarıstana və Slovakiyaya da qaz təchizatını başlayacaq. Beynəlxalq çərçivədə önəmli seqment rolunu oynayan "Həmrəylik Halqası"- Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstan və Slovakiyanın təkmilləşdirilmiş ötürücü şəbəkə sistem operatorları və SOCAR arasında Anlaşma Memorandumunun imzalanması Azərbaycanın enerji sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığının növbəti pilləsi hesab olunur. Bu, bir daha Avropada enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi baxımından Azərbaycanın etibarlı tərəfdaş kimi qəbul olunduğunu göstərir. Məhz Bolqarıstan dövlətinin başçısı Rumen Radevin çıxışında Azərbaycanın təkcə Bolqarıstanın deyil, həm də Avropa İttifaqının strateji tərəfdaşı olduğunu deməsi bu fikirləri təsdiq edir.
Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstan, Slovakiya ötürücü sistem operatorları ilə SOCAR arasında Memorandumun imzalanması "Həmrəylik Halqası" təşəbbüsünün reallaşması üçün böyük bir addımdır. Bu yeni layihə Cənub Qaz Dəhlizi sayəsində iki ildən də artıq müddət ərzində tərəfdaşlarımız üçün etibarlı və sabit enerji təchizatında strateji rol oynayan - Azərbaycandan olan təbii qazın alternativ marşrut vasitəsilə əlavə bazarlara çıxışını təmin edəcək. "Həmrəylik Halqası" təşəbbüsü, həmçinin Cənub Qaz Dəhlizinin genişlənməsi vasitəsilə imkanlar təqdim edir və eyni zamanda, enerji sahəsində Azərbaycan və Avropa İttifaqı arasında strateji tərəfdaşlıq üzrə Anlaşma Memorandumunun müddəalarının həyata keçirilməsinə töhfə verir. Bolqarıstan Şərqi Avropada Azərbaycanın strateji tərəfdaşlarındandır. İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsindəki artımlar münasibətlərin inkişafını göstərir.
2022-ci ildə ölkələr arasındakı ticarət dövriyyəsi 325 milyon 391 min dollar olmuşdur. Bu o deməkdir ki, ötən il Azərbaycan ilə Bolqarıstan arasındakı ticarət dövriyyəsi əvvəlki ilə nisbətən 4.5 dəfə artıb. 2022-ci ildən başlayaraq, Azərbaycan Bolqarıstan ilə enerji əməkdaşlığını gücləndirib. Bolqarıstan Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektoru (IGB) vasitəsilə Azərbaycan mavi qazını istehlak edir. Bu il Bolqarıstana 1 milyard kubmetrdən çox qaz nəql ediləcək. İstər Cənub Qaz Dəhlizi, istər də Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun reallaşması Azərbaycan Prezidentinin siyasi iradəsi nəticəsində mümkün oldu. Bunu Avropa rəsmilərinin etiraf etməsi də məhz ölkəmizin regional enerji təhlükəsizliyinin formalaşmasına xüsusi töhfədir. İGB-nin ötürmə qabiliyyətinin 3,5 milyard kubmetrdən 5,5 milyard kubmetrədək artırılması isə Bolqarıstan və Rumıniya ilə yanaşı, Macarıstan, Slovakiya, Şimalı Makedoniya kimi ölkələrin də Azərbaycan qazını almasına imkan yarada bilər.
Ötən ilin iyul ayında Azərbaycanın Avropa Komissiyası ilə enerji sektorunda strateji əməkdaşlığa və xüsusilə "Enerji sahəsində Strateji Tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu"na uyğun olaraq, Azərbaycan 2027-ci ilə qədər Avropa İttifaqı bazarına qaz təchizatını iki dəfə artırmağı planlaşdırır. 2021-ci ildə Avropaya 8 milyard kubmetr qaz çatdırıldı, bu il isə 12 milyard kubmetr hədəflənib. Beləliklə, həmin həcm bu il üçün planlaşdırılmış 24,5 milyard kubmetr səviyyəsində ümumi qaz ixracının təxminən yarısını təşkil edəcək.
Nurlan ABDALOV,
"Respublika".
