Türkiyə

Rusiyanın Türkiyədə inşa etdiyi "Akkuyu" AES-də ilk enerji blokunun bir il ərzində işə salınması planlaşdırılır. Birinci reaktorda işlərin demək olar ki, 95 faizi tamamlanıb, bir il ərzində nüvə enerjisi əsasında elektrik enerjisi istehsalına başlanılacağı bildirilir.

Rusiya Federasiyası ilə Türkiyə arasında 2010-cu il mayın 12-də imzalanmış əməkdaşlıq haqqında hökumətlərarası sazişə əsasən tikintisi həyata keçirilən ilk "Akkuyu" Atom Elektrik Stansiyası Rusiyanın "Rosatom" dövlət korporasiyası tərəfindən inşa olunan ilk atom elektrik stansiyasıdır. "Akkuyu" layihəsinə Rusiya istehsalı, VVER III+ nəsil reaktorları olan 4 enerji bloku daxildir. Hər bir enerji blokunun gücü 1,2 min Mvt-dır. 2018-ci ilin aprel ayında birinci, 2020-ci ilin iyun ayında ikinci, 2021-ci ilin mart ayında üçüncü, 2022-ci ilin iyun ayında isə sonuncu reaktorun təməli qoyulub. AES istismara verildikdən və tam gücünə çatdıqdan sonra ildə təxminən 35 milyard kilovat-saata yaxın elektrik enerjisi istehsal edəcək. "Akkuyu" Atom Elektrik Stansiyası Türkiyənin enerji istehlakının 10 faizini ödəyəcək. Stansiyanın 2025-ci ildə tam şəkildə fəaliyyətə başlaması nəzərdə tutulur.

"Akkuyu" AES-in daha tez işə salınması üçün əhəmiyyətli tədbirlər görülür. Belə ki, artıq "Akkuyu" Atom Elektrik Stansiyasının (AES) 1-ci blokunun turbin otağında ən müasir texnologiyaya malik horizontal buxar qızdırıcı-separatorlarının quraşdırılması başa çatdırılıb.

Buxar qızdırıcı-separatorların iş prinsipi buxarın və suyun ayrılmasını təmin edən mərkəzdənqaçmanın sürətləndirilməsinə əsaslanır. Buxar-su qarışığı separatordan keçərkən dairəvi hərəkət edir. Böyük su hissəcikləri separatorun divarlarında, bölmələrdə çökür və axıdıcı birləşmə vasitəsilə çıxarılır. Nəmli buxarla təmasda olan daxili hissələr aşınma və paslanmanı aradan qaldıran ferritik, paslanmayan poladdan hazırlanıb. Çəkisi 317 ton olan buxar qızdırıcı-separatorunun uzunluğu 22 metr, diametri isə 4,5 metrdir.

"Akkuyu" Atom Elektrik Stansiyasının (NGP) 1-ci enerji blokunda yerləşən reaktor bölməsində reaktorun idarəetmə qurğusunun təmizlənməsi üçün də xüsusi sahə yaradılıb.

"Akkuyu" Nüclear INC. mütəxəssislər tərəfindən texniki reqlamentin tələblərinə uyğun olaraq hər cür təmizlik şəraiti ilə təmin edilib. Tikinti materialları reaktorun nəzarət quraşdırma sahəsindən çıxarılıb, hər gün bir neçə dəfə sprey ilə nəm təmizləmə aparılır və avadanlığın quraşdırılmasına nəzarət edən işçilər istisna olmaqla, əraziyə giriş məhdudlaşdırılıb. Şəxsi ərazi "Akkuyu" AES-in istismar dövrünün bütün mərhələlərində qorunacaq.

Beləliklə, 2023-cü ilin dekabr ayında "Akkuyu" AES-in ilk enerji blokunun istismara verilməsi qərara alınıb.

2-ci enerji blokunda turbin binasının dam örtüyünün quraşdırılması da başa çatıb. Ümumi çəkisi 1142 ton olan 9 genişləndirilmiş tirdən ibarət turbin korpusunun damında quraşdırma prosesi üç aydan bir qədər çox çəkib. Hər birinin çəkisi 95-175 ton, uzunluğu 61 metr olan tirlər eyni vaxtda xüsusi hazırlanmış iki kirşəyə yığılıb. Quraşdırma üçün Liebherr LR 13000 paletli krandan istifadə edilib.

Son tamamlama işləri ilə bağlı açıqlama verən "Akkuyu" Nükleer AŞ baş direktorunun birinci müavini və AES-in tikinti işləri üzrə direktoru Sergey Butckik deyib: "Turbin binasında dam trusslarının quraşdırılması detallara yüksək diqqət və qüsursuz icra tələb edən mürəkkəb bir işdir. Gərgin qrafikə və çətin hava şəraitinə baxmayaraq, tikinti briqadası tapşırığı uğurla yerinə yetirib. Biz əldə olunan nəticələrdən razıyıq və hər bir əməkdaşımıza göstərdiyi peşəkarlığa görə təşəkkür edirik. Növbəti mərhələdə turbo generator blokunun əsas birləşmələrini və komponentlərini yığmağa başlayacağıq".

"Akkuyu" AES-in tikinti sahəsindəki bütün işlər müstəqil təftiş təşkilatları və milli tənzimləyici orqan, Nüvə Tənzimləmə Təşkilatı (NDK) tərəfindən diqqətlə yoxlanılır.

Xatırladaq ki "Akkuyu" AES Türkiyədə tikilməkdə olan ilk atom elektrik stansiyasıdır. Layihə bu günə qədər tam şəkildə Rusiya tərəfindən maliyyələşdirilir.

Esmira YAZKAN ASLANOVA,

"Respublika" qəzetinin Türkiyə üzrə müxbiri.